Jetstraumen – atmosfærisk samleband

Per Rolf Karlsen ber om å få bilde av jetstraumen. Det kan vi ordne!

Men for den som også måtte undre seg over kva jetstraumen er kan vi i folkeopplysningens ånd fortelje om det enorme bandet som buktar seg frå vest mot aust på våre breidder.

Jetstraumen ligg i om lag 10.000 meters høgd og går som eit belte rundt kloden. Faktisk er det fleire av dei, og den på våre breidder blir kalla polarfronten. Den dannar grensa mellom den kalde polarlufta og den mildare lufta lengre sør.

Her blir lågtrykka danna

Kald luft er meir kompakt enn varm luft, det blir derfor ein trykkskilnad på tvers av fronten. Lufta blir “sugd” nordover mot det lågare trykket, men som alltid vil jordrotasjonen ha ein finger med i spelet, og lufta blir bøygd av mot høgre.

Dermed dannar det seg ein vind som går med varmlufta til høgre for seg rundt jorda. Det er langs denne fronten lågtrykka blir danna, og det er difor lågtrykka vandrar frå vest mot aust.

“Elver” med vatn til Noreg

Det kan følge store mengder nedbør med eit lågtrykk, og stundom høyrer vi omgrepet “atmosfæriske elver” brukt om episodar med store nedbørsmengder som blir frakta langs frontsona.

Parallellen med ei elv er ikkje særleg god sidan mykje av skyvatnet regnar ut og nytt vatn blir plukka opp medan lågtrykket vandrar over havet, men animasjonen vi har laga til Per Rolf viser at det verkeleg liknar ei elv i atmosfæren.

Animasjon av satellittbilete: Her ser ein tydeleg korleis lågtrykka (dei skya områda) rir på jetstraumen frå vest mot aust medan dei roterer mot klokka på grunn av jordrotasjonen