– Stor sjanse for at somrane i framtida blir endå varmare enn i fjor

– Det er ingen tvil om at 2018 har vore eit heilt spesielt år. Eit år vi aldri kjem til å gløyme her på Meteorologisk institutt. Og det skuldast nok dei store kontrastane, seier statsmeteorolog Bente Wahl.

For totalt sett, heile året, var ikkje temperaturen i snitt meir enn 1,4 grader over normalen. Noko som er eit godt stykke unna rekordåret 2014.

Men temperaturforskjellane var ekstreme, ifølge Wahl.

– Det blei sett så mange temperaturrekordar at det er heilt umogleg for meg å nemne alle, sa Wahl då ho summerte opp vêråret 2018.

Det blei sett 38 nye fylkesrekorder. Tromsø opplevde sin tørraste februar og sin våtaste juni månad. Bergen og Oslo passerte 20 varmegrader tidleg i mai.

– Vi hadde 40 dagar der det var over 30 grader ein eller annan stad i landet, seier Wahl.

Meteorologisk institutt la i dag fram Tørkesommeren 2018 , som fortel kor varmt og kor tørt det eigentleg var i fjor. I rapporten har meteorologar og klimaforskarar ved instituttet saman med Norges vassdrags og energidirektorat (NVE) analysert kva som skjedde, og kva det førte til.

Men i rapporten ser ekspertane også framover.

Og for å ta det siste først, dette meiner dei vi kan vente oss av somrane i framtida:

• Det er stor sjanse for at somrane i Oslo vil bli varmare enn i 2018
• Det er mindre sjanse for at somrane framover blir like fattige på nedbør
• Det er venta meir nedbør totalt gjennom året, og meir ekstremnedbør

Merkbart varmare i nær framtid

– I eit scenarie med moderate utslepp av klimagassar vil ein ekstrem sommar som i fjor vere ein heilt vanleg sommar om berre 10–20 år, seier klimaforskar Hans Olav Hygen.

Klimaforskaren kan trøyste uroa bønder med at fjorårets tørke ikkje vil bli vanleg.

– Nei, det ser ut til at kombinasjonen manglande nedbør og høg temperatur gjer at 2018 vil stå fram som ein ekstrem sommar i lang tid. Det vil koma tørkesomrar, men det blir ikkje ofte, seier han.

– Eksepsjonelt varmt i fjor

Sommaren 2018 starta eigentleg lenge før våren var ferdig. Allereie 7. mai gjekk gradestokken i Oslo over 20 grader. Ei veke seinare blei det målt 24 grader. Heile mai blei 4,4 grader over normalen. Det meiner forskarane er ekstremt.

Dette var uvanleg med sommaren i fjor:

• Mest uvanleg var det at tørken dekka store område og varte så lenge
• Den ekstremt varme og tørre perioden starta allereie i mai og varte til starten av august.
• Perioden mai-juli blei rekordvarm, i snitt 3,1 °C over normalen.
• Det at temperaturen var ekstremt mykje høgare enn normalt, gav svært høg fordamping.

I rapporten kjem det også fram at i perioden mai til juli kom det 74 prosent av normale nedbørsmengder. Det gjorde perioden til den fjerde tørraste som er registrert sidan målingane starta i år 1900.

Etter lite nedbør heile våren kom den rekordvarme perioden. Dermed tørka jord og bekkar ut og gav rekordlåg grunnvasstand og vassføring.

Lite regn og høye temperaturer har gitt tørke i skog, bekker og jorder.

Se bildene av det knusktørre Norge 15 bilder

– For jordbruket blei sommaren truleg tidenes mest ekstreme tørkeperiode, skriv forskarane, og fortset:

– Tørken førte også til den mest ekstreme skogbrannperioden i Noreg nokon sinne.

Uvanleg stabilt

Det var ein uvanleg svak jetstraum i atmosfæren, som i tillegg bevega seg lenger nord enn normalt, som gjorde at vi fekk det stabile varme vêret utan nedbør i Sør-Noreg. Heilt frå tidleg i mai og ut heile juli.

– Dette heng saman med klimaendringane, meiner klimaforskar Reidun Gangstø Skaland, ved Meteorologisk institutt.

– Risikoen for ei liknande heitebølge som den Nord-Europa opplevde i 2018 er meir enn dobbelt så stor med klimaendringane som den ville vore utan, konkluderer ho.

Konklusjonen i rapporten er klar:

Med klimaendringane kan vi rekne med mange framtidige Oslosomre som vil vera varmare enn tørkesommaren 2018 var, men ikkje mange som vil bli like fattige på nedbør.