Fleire sterke lågtrykk, eller syklonar, snur opp ned på vêrsystema i Stillehavet. Blant dei er ein syklon som oppstod i på den sørlege halvkula, langt utanfor sesongen, melder australske meteorologar.
- Les også: Kva er orkan, tyfon og syklon?
Lenge sidan sist, men kanskje like farleg
Allereie i mars i år snakka meteorologane om at dei øydeleggande tvillingsyklonane Pam og Bavi gav krefter til vêrverstingen El Niño.
I mai var det enda sikrare teikn på at det frykta vêrfenomenet gav gass.
No kan dei nylege tropiske syklonane ha tømt bensin på bålet, og gitt ein skikkeleg «boost» til fenomenet i den komande tida.
El Niño, eller "guttungen", påverkar vêrsystema globalt. Fenomenet kan gi unormalt høge temperaturar på kloden, og spesielt kan landa rundt Stillehavet få merke endringane i eit El Niño-år (sjå faktaboks).
Vi må tilbake til 1997–98 for å finne førre gong fenomenet herja kraftig. Då gjekk mange menneskeliv tapt som følge av tørke og tropiske stormar, og ein fryktar at det same kan skje igjen i 2015.
Syklonane lagar kaos i vêrsystema
Sør for ekvator går syklonsesongen normalt frå november til mai. Likevel oppstod nyleg ein syklon i Stillehavet på den sørlege halvkula.
– Saman med fleire andre tropiske syklonar, har den resultert i sterk reversering av passatvindane, skriv australske meteorologar.
Altså har passatvindane snudd, det same som skjedde når tvillingsyklonane Pam og Bavi gav energi til El Niño i mars.
Dei stabile passatvindane bles normalt over Stillehavet frå Sør-Amerika i aust, mot Australia i vest. Det varme overflatevatnet følger med mot vest. Slik blir normale vêrsystem heldt ved like.
– Vinden påverkar havet. Når passaten blir svakare eller snur, blir vatnet liggande stille og temperaturen stig i havoverflata i aust, fortel Rasmus Benestad ved Meteorologisk institutt, som forskar på El Niño.
Benestad fortel at ein allereie kan sjå på målingane at temperaturen er høg i Stillehavet utanfor Peru og Ecuador.
Under kan du sjå korleis havet og atmosfæren oppfører seg i normale år, kontra eit El Niño-år:
Internasjonale klimamodellar dei australske meteorologane føl med på, syner at El Niño kan vare ut heile 2015. Det kan føre til mykje farleg vêr globalt på kloden.
Foto: GRID ArendalDei første teikna er på plass
Ein av eigenskapane El Niño har, er å gi færre tropiske orkanar i Nord-Atlanteren, og fleire i Stillehavet. Syklonar oppstår over varme havoverflater.
El Niño-forskar Rasmus Benestad fortel at dei første konsekvensane av fenomenet allereie er synlege. Utanfor Kina og Filippinane er tre syklonar (omtala som tyfonar) på veg inn mot kysten.
– Det er ikkje normalt med tre syklonar på rekke og rad. Dette området er normalt ofte råka av syklonar, men det blir ekstra mange i El Niño-tid, seier Benestad.
– Syklonane kan gjere ein del skade langs den folkerike kysten. Spesielt fordi dei har med seg mykje vatn og nedbør.
Under kan du sjå dei tropiske stormane på veg mot Kina og Filippinane. Det er enda vanskeleg å varsle kor kraftig møtet med kysten vil bli.
Syklonane Linfa, Chan-Hom og Nangka kjem tre på rad i retning kina og Filippinane. Chan-Hom i midten er vurdert til å bli sterkast, og kan kome opp maks 180 km/t kring sentrum av stormen. Til samanlikning var fatale Hayian som trefte Filippinane i 2013 målt til 315 km/t på det meste.
Foto: NRL -Marine Meteorology Division
