Sei farvel til mørkret!

I dag tidleg klokka 05.48 «snudde» sola. Det betyr at sola stod på sitt lågaste i solbana.

Mange trudde vintersolkverv var i går, så vi fekk astrofysiker Knut Jørgen Røed Ødegård til å hjelpe oss å rydde opp i forvirringa.

22. desember er vintersolkverv i år, men er dette årets kortaste dag? Det er berre millisekund som skil gårsdagen og dagen i dag, fortel Røed Ødegård.

– Men hvis vi skulle stått med stoppeklokke, så er nok dagen i dag littegranne kortare, seier han.

Det viktige er at herifrå går sola berre oppover, og lyset kjem tilbake i rykk og napp!

Nærare sola kjem vi ikkje

Om vinteren peikar jordaksen vekk frå sola. Då får vi kortare og kortare dagar dess nærare vintersolkverv vi kjem. Når vi går mot sommaren vender jordaksen mot sola, slik at det nordlege halvkula der Noreg ligg får meir sol.

• Sjå kor fort dagslyset kjem tilbake hos deg!

Det er på grunn av at jorda heller litt vi har midnattssol og mørketid nord for polarsirkelen.

Dagane er korte, og temperaturen låg (men ikkje så låg som den brukar å vere i desember!). Likevel er det denne mørke og kalde dagen vi er nærast sola. Midt på sommaren når det er varmast, er vi lengst vekke frå sola.

Det er fordi jorda går ikkje rundt sola i ein perfekt sirkel, men i ei oval bane:

Så fort blir det lysare

Dei første dagane skjer det veldig lite med lengda på dagen. Vi får nokre sekund ekstra med dagslys kvar dag.

Utanfor vindauga til Yr-redaksjonen i Bergen blir det 20 sekund ekstra på å nyte dagslyset julaftan.

Lenger nord i landet, i Mo i Rana til dømes, får dei heile 56 sekund ekstra dagslys før jula ringes inn.

Fram til midten av februar utvidar dagen seg mot kvelden. Etter rundt 12. februar stel lyset vekk meir og meir mørke om morgonen.

Lyset kjem i større sprang i nord

I Sør-Noreg aukar dagen mest rundt vårjamdøgn (20. eller 21. mars). Nord for polarsirkelen aukar dagen mest i dagane rett etter mørketida er over.

Forskjellane blir større dess lengre nord du kjem.

Tromsø ligg på nesten 70 grader nord. Der aukar dagen med over 20 minuttar etter mørketida er over i januar, medan den aukar med 8–9 minuttar i mars.

Når det nærmar seg tida for midnattssol, gjer dagslyset større og større hopp kvar dag.

På Svalbard kan dagen auke med 30–50 minuttar i dagane før midnattssola kjem i april!

• Lær meir om lyset som kjem tilbake: Mot lysere tider i rykk og napp?

Det er altså breiddegraden du oppheld deg på og jorda si helling som avgjer kor fort lyset kjem tilbake. Vi ønskar lyset velkommen tilbake!