Arne har sendt inn spørsmål til Yr-meteorologen, og spurt om lågtrykk eller høgtrykk kan passere ekvator, og om dette eventuelt endrar rotasjonen til vêrsystema?
Svaret til dette er at verken lågtrykk eller høgtrykk kan passere. Grunnen til dette er corioliseffekten.
Kva er corioliseffekten?
Corioliseffekten er ei kraft som påverkar alle vêrsystem på jordkloden, og kjem av at jorda roterer. På den nordlege halvkula vil corioliskrafta alltid bøye vind mot høgre, medan sør for ekvator vil corioliskrafta alltid bøye vind mot venstre.
Corioliskrafta blir kraftigare desto nærare polane ein kjem, og er viktig for danninga av lågtrykk eller høgtrykk.
Ved ekvator er stoda for corioliseffekten annleis. Observasjonar viser at mellom 5 grader sør og 5 grader nord for ekvator er corioliseffekten så svak at ingen lågtrykk vil kunne utvikle seg til tropiske orkanar.
Det er berre tropiske orkanar som har nok energi til å kunne passere ekvator.
Ein etablert tropisk orkan har i teorien nok energi og spinn til å dominere over corioliseffekten og krysse ekvator, men på grunn av jordas globale vindfelt vil alle tropiske orkanar bli ført enten nord eller sør utan å passere ekvator.
Det er ikkje kjend at ein tropisk orkan nokon gong har passert frå sør til nord eller omvendt.
Lågtrykket har oddsa i mot seg
Om vi tenker oss at ein tropisk orkan hadde passert ekvator, ville orkanen ikkje ha endra rotasjonsretning. Om orkanen hadde passert med meir enn 5–10 breiddegrader, ville corioliskrafta jobba mot rotasjonsretninga, og vegsystemet hadde døydd ut.
I praksis er områda nære ekvatorlinja ein av dei tryggaste plassane å bu om du er uroa for tropiske orkanar!
Lågtrykk som vi kjenner til blir danna på polarfronten i skilje mellom kald og tørr polarluft, og varm subtropisk luft i sør.
Dette skjer normalt rundt den 60. breiddegraden både nord og sør. Desse vandrande lågtrykka følger vestavindsbeltet, og kan såleis ikkje krysse ekvator. Tropiske lågtrykk er avhengig av andre mekanismar for å oppstå, blant anna havtemperaturen, og er ikkje lågtrykk som vi kjenner til på våre breiddegrader.
